ویتامین سی قوی ترین آنتی اکسیدان در پوست انسان است که بخشی از گروه پیچیده آنتی اکسیدان های آنزیمی و غیر آنزیمی دخیل در محافظت پوست در برابر گونه های واکنشگر اکسیژن را تشکیل میدهد. این ویتامین به دلیل قابلیت انحلال در آب در عملکردهای بخشهای آبی سلول مداخله دارد. ویتامین سی به مقادیر بالایی در هر دو بخش درم و اپیدرم یافت می شود. میزان ویتامین سی موجود در اپیدرم بیشتر از درم است البته غلظت ویتامین سی در هر دو بخش تقریبا برابر با دیگر آنتی اکسیدانهای محلول در آب همانند اوریک اسید و گلوتاتیون می باشد.
همزمان با فرایند پیری از میزان این ویتامین در هر دو لایه پوست کاسته می شود، تابش اشعه یو وی نیز سبب کاهش میزان این ماده بخصوص در لایه اپیدرم می گردد. ویتامین سی در پوست به صورت طبیعی از جریان خون انتقال می یابد ، پروتئین های انتقال مخصوصی برای انتقال اسکوربیک اسید در لایه های مختلف پوست وجود دارد. دیده شده کراتینوسیت ها ظرفیت بالایی برای انتقال ویتامین سی دارند.
سوالات متداول و کاربردهای ویتامین سی
چرا ویتامین سی خوراکی برای پوست کافی نیست؟
(L-ascorbic acid (LAA فرم شیمیایی فعال ویتامین سی در طبیعت است و می دانیم که این ویتامین در طبیعت به صورت مساوی به دو صورت (L-ascorbic acid (LAA و D-ascorbic acid، اشکال ایزومتریک ویتامین سی و غیرقابل تبدیل به یکدیگر یافت می گردد. اما همانگونه که گفته شد LAA تنها فرم فعال از نظر بیولوژیک و مورد استفاده در پزشکی می باشد. هرچند جذب ویتامین سی از طریق روده ها صورت می پذیرد اما زیست دست یابی ویتامین سی در پوست با مصرف خوراکی آن ناکافی است. لذا به همین منظور استفاده از ویتامین سی موضعی برای مقاصد درمانی و مراقبتی توصیه می گردد. فرم های پایداری از ویتامین سی موضعی در صنعت کازمتیک وجود دارد که هر کدام از آنها نام های INCI مخصوص به خود را دارند.
مشهورترین فرم های ویتامین سی پایدار سدیم آسکوربیل فسفات SAP و منیزیم آسکوربیل فسفات MAP هستند که حتی در PH خنثی نیز پایدار هستند. این دو فرم به طور گستره ای در اتحادیه اروپا استفاده می شود.
آسکوربیل تترا ایزو پالمیتات فرم پایدار محلول در چربی است که می تواند در غلطت های بالا و بدون منع بکار گرفته شود که معمولا همراه با اسید های چرب فرموله می شود و نفوذ بسیار بالاتری نسبت به انواع محلول در آب دارد. مشهورترین محصول حاوی این مشتق محلول در چربی سرم آسکوربیل تترا ایزو پالمیتات 20% اوردینری است که در ویتامین اف فرموله شده است.
فرم های پایدار دیگری همچون آسکوربیل گلوکوزید، تترا هگزیل دسیل آسکوربات، اتیل آسکوربیک اسید و آمینو پروپیل آسکوربیل فسفات اشاره کرد که هر کدام دارای حلالیت، پایداری و خواص ویژه مخصوص به خود هستند. اوردینری یک عدد سرم اختصاصی بنام سرم اتیل اسکوربیک اسید 15% دارد و برند گارنیر نیز در سرم ویتامین سی گارنیر از این فرم اتیل اسکوربیک اسید استفاده کرده است.
چرا ویتامین سی را قبل ضد آفتاب باید استفاده کرد؟
مصرف همزمان کرم ضد آفتاب با کرم ها یا سرم های ویتامین C موضعی بیشترین حفاظت از پوست در مقابل پیر پوستی ناشی از نور آفتاب را ایجاد میکند. گرچه ویتامین C نمی تواند اشعه یو وی را جذب نماید اما تاثیری زیادی در خنثی سازی رادیکالهای آزاد ناشی از نور یو وی دارد که با مصرف ضد آفتاب به تنهایی حاصل نمی شود.
تحقیقات نشان داده است مصرف همزمان ویتامین سی و ویتامین ایی موضعی به مراتب از ویتامین سی به تنهایی در خنثی سازی رادیکال های آزاد موثر تر است و ترکیب این دو ویتامین و ماده آنتی اکسیدان گیاهی فرولیک اسید ، ٨ برابر اثرات ضد پیر پوستی بیشتری از ویتامین سی به تنهایی را نشان می دهد.
آیا ویتامین سی یک کلاژن ساز است؟
ویتامین C به صورت مستقیم رونویسی سنتز کلاژن و پایدار سازی pro-collagen mRNA را سبب شده و بنابر این سبب تنظیم سنتز کلاژن می گردد. علائم و نشانه های اسکوروی (کمبود ویتامین سی) نشان دهنده تخریب و تحلیل کلاژن و کاستی در سنتز آن است و تحقیقات نشان داده است استفاده از ویتامین سی موضعی ساخت کلاژن در پوستهای جوان و پیر را افزایش می دهد.
آیا ویتامین سی یک ماده ضد لک است؟
این ویتامین با اتصال به یونهای مس در سایتهای فعال آنزیم تیروزیناز سبب کاهش ساخت ملانین می گردد. اما نکته مهم و حائز اهمیت این است که ویتامین سی ماده ای ناپایدار است و از همین رو اغلب همراه با مواد ضد لک دیگر همانند ترکیبات سویا یا آلفا آربوتین برای حصول اثرات ضد لک بودن، مورد استفاده قرار می گیرد.
آیا ویتامین سی در بهبود آکنه و لک پس از جوش موثر است؟
این ویتامین با مهار NF-kB که مسئول فعال سازی تعدادی از سایتوکین های پیش التهابی همانند TNF-alfa, IL1, IL6 و IL8 می باشد، اثرات ضد التهابی خود را اعمال می کند و از این رو می تواند به صورت موضعی در محصولات ضد آکنه و روزاسه نیز بکار برود. این ماده میتواند در روند تسریع بهبود زخم و درمان لک های پس از التهاب PIH نیز موثر باشد. در فرایند ترمیم ضایعات آکنه و لک پس از آن بهترین کار همراهی ویتامین سی و گلایکولیک اسید است.
